Орусия санкциялар киргизилгенден кийин, исламдык банкингди мыйзамдаштырууну чечти. Муну менен алар Жакынкы Чыгыш жана Түштүк-Чыгыш Азия өлкөлөрүнүн инвестициялары батыштыкын алмаштыра алат деген үмүттө. Шариат принциптери депозиттерден пайыздык киреше алууга тыюу салат жана спирт ичимдиктерин жана чочко этин өндүрүү үчүн акча берүүгө жол бербейт. Теориялык жактан алганда, исламдык каржылоо миллиондогон мусулмандардын “туура” инвестициясын тартууга жана бизнести өнүктүрүүгө жардам бериши керек. Бирок бул үчүн бүтүндөй банк тутумун реструктуризациялоо талап кылынат. Орусиядагы халал инвестициялар тууралуу «Lenta.ru» кеңири баяндады.
Чыгышка чыныгы бурулуш
Батыштын санкцияларынын киргизилиши жана чет элдик компаниялардын Орусиядан массалык түрдө чыгып кетишинен улам алар ислам банкингин киргизүүнү чечишкен. Ал шарият принциптерине негизделген жана депозиттерден пайыздык киреше алынбайт. Мусулмандык нормаларды орус чындыгына ылайыкташтыруу боюнча көп жылдык аракеттердин жыйынтыгында “Өнөктөштөрдүн каржылоо ишмердүүлүгү жөнүндө” мыйзам долбоору иштелип чыкты.
Ислам мыйзамдары боюнча банктык кызмат көрсөтүүлөр атайын кредиттик эмес финансылык фирмалар — өнөктөш каржылоо уюмдары (ПФУ) тарабынан көрсөтүлөт деп болжолдонууда. Алар жарандардын жана юридикалык жактардын каражаттарын тартууга жана шериктештиктин негизинде ислам мыйзамдарына туура келген, жалпысынан ишенимдүү башкарууга окшош долбоорлорго инвестициялай алышат. Мындан тышкары, ОПФ кийин сый акысыз накталай насыяларды бере алат, анын уставдык капиталына катышуу менен компаниянын соода-өндүрүштүк ишин каржылай алат, ошондой эле кепилдик бере алат. ОПФнын экономикалык модели өнөктөштүк инвестициялык келишимдер боюнча кардарлардан каражаттарды тартууга жана алар боюнча товарларды сатып алууга негизделген, алар кийинчерээк кымбат баада сатылат.
«Батыштын каржы рыноктору менен байланыштын үзүлүшү менен Россиянын жарандарына, экономиканын реалдуу секторундагы компанияларга, ошондой эле өнөктөштүк (ислам) каржылоо инструменттерине болгон муктаждык өсүүдө», — дейт мыйзам долбоорунун авторлору.
Келечекте мындай өзгөртүүлөр инвестиция тартууга жардам бериши мүмкүн. «Биз бул схемалар аркылуу Жакынкы Чыгыштан инвестиция тартууга үмүттөнөбүз. Дүйнөдө 1,5 миллиард мусулман бар, бул бай адамдардын көп экенин билдирет. Бул ислам дүйнөсүнүн өлкөлөрү менен мамилебизди бекемдей турган Чыгышка чыныгы бурулуш», — деп ырастады Финансылык аналитиктердин жана тобокелдик менеджерлеринин Гильдиясынын Байкоочу кеңешинин мүчөсү Александр Разуваев.
Адал инвестициялар
Ислам банкинги салттуу банкингден айырмаланып, динге негизделген. Куран чоң күнөө катары эсептелген рибага (сүткордукка) тыюу салат, анткени ислам эмгексиз алынган пайданы айыптайт. Демек, мусулмандар карыз ала алышпайт. Башка нерселер менен катар «төмөнкү жыргалчылыктар» тармагынан алынган каражаттар менен иштөөгө тыюу салынат — мисалы, алкоголдук ичимдиктерди, тамекилерди жана порнографияны өндүрүүдөн жана керектөөдөн.
Тыюу чочконун этин өндүрүүгө жана кумар оюндарын каржылоого байланышкан аймактарга да тиешелүү. Инвестициялардын “тууралуулугун” банктагы өзүнчө бөлүм – шариат кеңеши көзөмөлдөйт, ал адилетсиз бүтүмгө бөгөт коё алат. Ошондой эле, ислам банктарынын кардарлары своп же фьючерс менен операцияларды жүргүзө алышпайт, анткени эрежеге ылайык, киреше реалдуу бизнестен гана алынышы керек.
Эл аралык санкциялардын жана Батыштын каржы базарларына кирүү мүмкүнчүлүгүнүн чектелүү шарттарында ислам модели Орусия үчүн аны дүйнөдөн обочолонууга жол бербей турган куткаруучу саман болуп калышы мүмкүн. Теориялык жактан ислам банкинги инвестициянын альтернативдүү булактарына: араб өлкөлөрүнүн (айрыкча Перс булуңу) жана Түштүк-Чыгыш Азия өлкөлөрүнүн рынокторуна жол ача алат.
Кошумчалай кетсек, буга чейин Европа өлкөлөрүнүн тажрыйбасы көрсөткөндөй, исламдык каржылоо мусулман деп эсептелбеген өлкөлөрдө да светтик каржы системасына жакшы бата алат. Бирок, Россияда бул идеяны ишке ашыруу үчүн банк мыйзамдарын түп-тамырынан бери кайра түзүүгө туура келет жана бул бир жылдан ашык убакытты алышы мүмкүн.
Экинчи жагынан, жаңы каржы институттары калктан көбүрөөк акча тартууга жардам берет. Диний себептерден улам үйдө акча кармагандар базарга акча чыгара башташат жана алар экономиканы өнүктүрүүгө инвестиция тартууга мобилизацияланышы мүмкүн. Бирок кээ бир тыянактарды аймактардагы эксперименттин жыйынтыгы боюнча гана чыгаруу керек.
Бардык жаңылыктар Телеграм каналда