Беделдүү The Lancet илимий журналы 28 эксперттин баяндамасын жарыялады. Анда дүйнөлүк бийликтердин коронавирус пандемиясына каршы күрөштөгү позициясын кескин сынга алды. Докладда белгиленгендей, «өтө көп өкмөттөр институционалдык бекемдиктин жана айкындуулуктун негизги стандарттарына жооп бере албайт». The Lancet «көп деңгээлдеги олуттуу глобалдык ийгиликсиздик» катары мүнөздөйт.
Бийликтин ишине баа берген комиссиянын курамына эпидемиология, мамлекеттик саясат, менеджмент, экономика жана психикалык саламаттык тармагындагы эксперттер кирди.
Докладды даярдаган комиссия көпчүлүк өкмөттөр пандемияга даяр эмес жана калктын аялуу катмарына аз көңүл бурушкан деп ырастайт. Пандемия 17 миллиондон ашык адамдын өлүмүнө алып келди жана көптөгөн өлүмдөрдүн алдын алса болмоктугун билдирет адистешкен журнал. Эксперттер өлүмдүн көп болушунун себебин бардык деңгээлдеги мамлекеттик кызматкерлердин начар башкаруусунан көрүшөт.
Эч нерсе өзгөргөн жок
Макалада эксперттердин айтымында, кризис маалында өтө этият жана жай иш-аракет кылган Дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюму (ДСУ) да сынга алынган. Комиссиянын корутундулары ДСУнун башкы директору Тедрос Адханом Гебрейюс «пандемиянын соңуна келип калдык» деп жарыялагандан бир күн өткөндөн кийин жарыяланды.
The Lancet басылмасынын билдирүүсүнө ылайык:
• вирустун аба аркылуу жугуу коркунучун таануу,
• глобалдык саламаттыкты сактоо боюнча өзгөчө кырдаалды жарыялоо,
• саякаттарды кыскартуу үчүн эл аралык протоколдорду талап кылуу,
• коомчулукка коронавирустун тез таралышы жөнүндө эскертүү.
Вирус 2020-жылдын январында белгилүү болгонуна карабастан, өкмөттөр эч кандай чара көрүүгө шашкан жок. Түштүк-Чыгыш Азиянын региондорунун бийликтери гана башка өлкөлөргө караганда дем алуу органдарынын оорулары менен күрөшүүдө көбүрөөк тажрыйбага ээ болгон.
Дүйнө тилектештикке жана кызматташтыкка муктаж
Эксперттердин көңүлүн калтырган дагы бир жагдай мамлекеттер ортосунда тыгыз кызматташтыктын жоктугу. Дүйнөдө эмдөө же жеке коргонуу каражаттары сыяктуу дары-дармектерди жана саламаттыкты сактоо каражаттарын каржылоо жана таратуу боюнча глобалдык келишим же уюм дагы деле жок. Мындай шартта кедей өлкөлөр эң көп жабыр тартышты.
Көптөгөн дүйнөлүк өкмөттөр башка маселелер боюнча да туура эмес эсептешүүдө. Докладда белгиленгендей, жалпысынан коомдук чөйрөдө да, саламаттыкты сактоо тармагында да пандемия менен күрөшүү боюнча тийиштүү чаралар көрүлгөн эмес. Мындан тышкары, мониторинг системалары жана жеткирүү чынжырлары да туура башкарылган эмес.
Оң жагы, отчетто вакциналарды мүмкүн болушунча тезирээк иштеп чыгуу боюнча өнөктөштүктүн даражасы жана үй чарбаларына жана компанияларга каржылык жардам көрсөтүү боюнча саясий иш-аракеттер жогору бааланат. Мындан тышкары, Эл аралык Валюта Фондунун жана Дүйнөлүк Банктын чукул жардамдары белгиленди.
Биздин Телеграм каналга катталыңыз