Жогорку Кеңештин депутаты Дастан Бекешев социалдык тармактардагы баракчасында Кыргызстандын Кытайга болгон карызы жөнүндө айтып берди.
Анын айтымында, Кытайга чейинки Кыргызстандын кредиттик тарыхы 90-жылдардын башында башталган, бүгүнкү күндө бул насыялар төлөнүп бүттү, Кытай айрымдарын кечти.
«Биз кайрадан 2008-жылдан бери Кытайдан насыя ала баштадык, учурда 9 насыя бар, анын 6сы жолдорду курууга, 3ү энергетикалык коопсуздукка жумшалган. Бул насыялардын бир нече жалпы шарттары бар: пайыздык чен — жылдык 2%, насыянын мөөнөтү — 20 жыл, бир келишимде 25 жыл бар, төлөө мөөнөтү 5 жылдан 11 жылга чейин, 0,25%. Бизге насыя берүүгө макул болушканы үчүн 25%. Кийинки шарт: эгерде биз товардык каражаттарды жана кызматтарды кредиттик каражаттарга сатып алууну чечсек, анда аларды негизинен Кытайдан сатып алышыбыз керек. Насыялык келишимдер Кытайдын мыйзамдарына ылайык чечмеленет, эгерде талаш-тартыштар келип чыкса, иш Кытайдын арбитраждык соттору тарабынан каралат. Бардык насыялар АКШ долларында, бирөө гана юань менен берилген», — деди Бекешев.
Эгерде бүгүнкү күнгө чейинки бардык насыяларды жана пайыздарды кошкондо 2 миллиард 256 миллион доллар. Ал эми 2020-жылга карата Кыргызстандын бюджети 1 миллиард 700 миллион долларды түзөт.
«2007-жылдан бери Кыргызстандын өкмөтү жарандардан карызды төлөө үчүн акча чогултууга жардам сурап келет. Быйыл Садыр Жапаров буга чейин Кытайга болгон карызды төлөө үчүн акча чогултуу максатында элден банк эсебин ачууну убада кылган. Бирок биздин жарандар карызды төлөй алышпайт окшойт, анткени ал доллардын курсунун жогорулашынан улам өсүшү мүмкүн. Жакында Каржы министрлигинен кат келип түштү, анда «карыздар боюнча бардык төлөмдөр өз убагында төлөнөт, төлөнбөй калуу коркунучу жок» деген, демек, карыздарды жарандардын салыктарынын эсебинен төлөйбүз», — деди депутат.
Азыр тышкы карыздын жалпы көлөмү 4 миллиард 81 миллион долларды түзөт. Бул сумманы Кыргызстандын калкынын ар бирине бөлүп көрсөк, 626 доллардан төлөшү керек болот.
Кыргызстан эң көп бересе мамлекет — Кытай. Бул мамлекетке өлкө 1 миллиард 774 миллион доллар карыз.