Шанхай кызматташтык уюму (ШКУ) келечекте Бириккен Улуттар Уюмунан (БУУ) жана Бүткүл дүйнөлүк соода уюмунан (БДСУ) да таасирдүү уюм болуп, жаңы глобалдык векторлорду түзүү миссиясын өз мойнуна ала алат. Мындай пикирин Бишкекте «Ой Ордо» эксперттик демилгелер борборунун директору, саясат таануучу Игорь Шестаков билдирди.
Анын айтымында, азыркы геосаясий шарттарда дүйнө калкынын жарымынан көбүн камтыган ШКУ жаңы соода-экономикалык аянтча түзүүгө жөндөмдүү. Бул, айрыкча, БДСУ алкагындагы келишим түзүү мүмкүнчүлүгүнүн солгундай түшкөн фонунда актуалдуу болууда.
«ШКУ дүйнөлүк коомчулукка көп уюлдуу дүйнө, келишимдерди сактоо жана өз ара пайдалуулук принциптерине негизделген альтернативалуу жана натыйжалуураак экономикалык күн тартибин сунуштай алат», — деди Шестаков.
Санкцияларга каршылык жана сооданын өсүшү
Уюмдун таасири артып жатканын далилдөө катары, эксперт ШКУга мүчө өлкөлөр улуттук кызыкчылыктарды Батыштын санкциялык басымынан жогору койгонун белгиледи.
«Вашингтон менен Брюсселдин күчтүү басымына карабастан, акыркы эки жылда Россия менен ШКУ өлкөлөрүнүн ортосундагы товар жүгүртүү 30%дан ашыкка өстү. Бул Батыштын саясий популизми стратегиялык өнөктөштүктүн негизги принциби боло албастыгын даана көрсөттү», — деп белгиледи ал.
Коопсуздук жана стратегиялык долбоорлор
Игорь Шестаков ШКУ менен Жамааттык коопсуздук келишим уюмунун (ЖККУ) коопсуздук жаатындагы ийгиликтүү кызматташуусун, анын ичинде терроризм, экстремизм жана сепаратизмге каршы биргелешкен окууларды өткөрүү тажрыйбасын баса белгиледи. Афганистандагы абалды турукташтыруу — уюмдун маанилүү артыкчылыктарынын бири болуп саналат. Айрым баалоолор боюнча, ал жакта 100 миңге чейин куралчан согушкер болушу мүмкүн.
Борбор Азия өлкөлөрү үчүн ШКУ алкагындагы кызматташтык суу жана энергетика ресурстары менен камсыз кылуу сыяктуу жашоо үчүн маанилүү маселелерди чечүүгө мүмкүнчүлүк берет. Бул багытта Россиянын демилгеси менен түзүлгөн «ШКУнун Энергетикалык клубу» өзгөчө ролду ойнойт.
Мындан сырткары, акыркы жылдары Кыргызстан экономикасына келген түз инвестициялардын басымдуу бөлүгү дал ушул ШКУга мүчө мамлекеттерден түшүүдө. Региондун транзиттик мүмкүнчүлүгүн ачып бере турган негизги долбоор — бул жылына 15 млн тоннага чейин жүк ташууга эсептелген Кытай – Кыргызстан – Өзбекстан темир жол магистралын куруу болуп саналат.
Жыйынтык: программалар иш жүзүндө болууга тийиш
Эксперт өз сөзүн жыйынтыктап жатып, ШКУнун мындан аркы ийгилиги үчүн анын программалары жана долбоорлору декларациялык эмес, ишке ашкан, реалдуу мүнөзгө ээ болушу абзел экенин баса белгиледи.