Кыйноолорду алдын алуу боюнча Кыргызстандын Улуттук борбору атайын иликтөөсүн жарыялады. Анын негизинде убактылуу кармоочу жайларда санитардык талаптарга басымдуусу жооп бербээри аныкталган. Иликтөөнүн жыйынтыктары төмөндөгүдөй.
Кыргызстандагы 45 убактылуу кармоочу жайдын 7си жер төлөдө жайгашкан. Мындай шартта бул жерде кылмышка шектүүлөр кармалат. Өткөн жылы эле алар аркылуу 7267 адам өткөн.
Укук коргоочу уюмдар 10 жылдан бери өкмөттөн жана жооптуу органдардан РИИБдин жертөлөлөрүндө жайгашкан убактылуу кармоочу жайларды жабууну талап кылып келишет: бул абактагыларга адам чыдагыс шарттарды түзүп гана тим болбостон, адамдык ар-намыска да шек келтирүүдө.
Укук коргоочулар укук коргоо органдарынын жетекчилиги Кыргызстан адам укуктары боюнча эл аралык стандарттарды сактоо боюнча милдеттенме алганын эстеп, камактагыларга тиешелүү шарттарды түзүп берет деп үмүттөнүшөт.
- «Кылмыш жасоого шектелген жана айыпталган адамдарды ички иштер органдарынын убактылуу кармоочу жайларында кармоо шарттарынын атласы».
12-октябрда Кыйноолорду алдын алуу боюнча улуттук борбор Кыйноолорго каршы коалициясы менен биргеликте Кыргызстандын ички иштер органдарынын убактылуу кармоочу жайларында кармоонун шарттары боюнча атайын изилдөөнүн жыйынтыгы менен тааныштырды.
Изилдөөнүн максаты — республиканын ИИБнын убактылуу кармоочу жайларында кармоо шарттарынын мыйзам деңгээлинде эл аралык стандарттарга шайкештигин жана аларды иш жүзүндө колдонууну талдоо. Изилдөө камактагыларга мамиле кылуунун стандарттарына жана алардын укуктарынын кепилдиктерине негизделген.
Изилдөөнүн максаттары үчүн тиешелүү инструменттер (анкеталар, байкоо карталары) иштелип чыккан. УККнын 44 начальниги, УККнын 62 нөөмөтчүсү, ошондой эле иш сапар учурунда УККда камакта жаткан 157 адам суралган.
Иликтөөнүн негизги тыянактары: Кыргызстандагы убактылуу кармоочу жайлардын басымдуу көпчүлүгү кармоо шарттарынын санитардык нормаларына жооп бербейт.
- Убактылуу кармоочу жайлардын имараттарынын көбү жарым кылым мурда — 1960-1980-жылдары курулган. 45тин ону жер төлөдө, үчөө жарым подвалда, 21и биринчи кабатта, 11и гана өзүнчө имараттарда жайгашкан. УККнын ички эрежелери менен камеранын аянты 3,25 чарчы метр болгон норма белгиленген. Бирок 236 клетканын 83ү гана нормага туура келет. 20 камерада терезе жок.
Жаңы СИЗОлорду куруу эл аралык стандарттарды жана БУУнун Кыйноого каршы комитетинин жана Кыйноолорду алдын алуу боюнча комитеттин сунуштарын бузуу менен жүргүзүлүүдө. Ошол эле учурда ведомстволук ченемдик укуктук актыларда каралган убактылуу кармоочу жайларды курууга карата талаптар жана ченемдер «Кызматтык пайдалануу үчүн» штамп менен чектелген жеткиликтүүлүк статусуна ээ.
Бир катар убактылуу кармоочу жайларда кармоонун шарттары катаал жана кадыр-баркты басмырлаган мамиле кылышат. Активдүү камералардын көбү санитардык жабдыктар менен жабдылган эмес, суу түтүгү, кран, жарыктандыруу жана желдетүү жетишсиз. Камераларда жайгашкан ажатканаларда тосмолор жок. УККда кармалган адамдардын өз убагында жана натыйжалуу медициналык жардам алуу укугу толук сакталбайт.
«Улуттук борбор өзүнүн жылдык отчетторунда ИИО УККсынын санитардык жайларынын санитардык абалына көзөмөлдүн жоктугуна бир нече жолу көңүл бурган. Антисанитардык абалга күнөөлүү кызмат адамдарын жазасыз калтырууга, ошондой эле УККнын санитардык абалынын жол берилгис санитардык абал уланып жатат. Ички иштер министрлиги республиканын УККсынын көпчүлүк камераларында жуунучу жай жана суу түтүктөрү жок экенин гана айтууда. Жаратылыш муктаждыктарын башкаруу үчүн камераларга желим челектерди коюшту», — дейт Кыйноолорду алдын алуу боюнча улуттук борбордун координациялык жана көзөмөлдөө бөлүмүнүн башчысы Бакытбек Касымкулов. Ошондой эле, ал белгилегендей, изилдөө учурунда 155 камактагы, 44 убактылуу кармоочу жайдын башчысы жана нөөмөт кызматкерлери сурамжыланган.
Баяндаманы Кыйноолорду алдын алуу боюнча улуттук борбор Кыргызстандагы Кыйноого каршы коалициясы менен биргеликте ЕККУнун Бишкектеги Программалык кеңсесинин колдоосу менен даярдады.