Глобалдык түз чет элдик инвестициялар (ТЧЭИ) экинчи жыл катары менен 11% кыскарып, бул өндүрүш капиталынын агымындагы кризистин тереңдегенин көрсөтөт. Бул тууралуу Бириккен Улуттар Уюмунун Соода жана өнүгүү боюнча конференциясынын (ЮНКТАД) дүйнөлүк докладында айтылат.
Серепчилер төмөндөөнүн негизги себеби катары геосаясий чыңалуунун өсүшүн, сооданын фрагментациясын жана жалпы саясий туруксуздукту белгилешет. Бул факторлор инвесторлордун ишенимин солгундатып, көп улуттуу компанияларды узак мөөнөттүү стратегиялардан баш тартып, кыска мөөнөттүү тобокелдиктерди башкарууга мажбур кылууда.
Инвестициялардын агымы эң чоң төмөндөөнү өнүккөн экономикаларда, айрыкча Европада көрсөткөн. Ал эми өнүгүп келе жаткан өлкөлөрдө кырдаал сырткы көрүнүштө туруктуу болгону менен, иш жүзүндө капитал токтоп калган же өнүгүү үчүн маанилүү болгон тармактардан — инфраструктура, энергетика, технология жана жумуш орундарын түзүүчү тармактардан — четтеп өтүүдө.
Өзгөчө тынчсыздануу жаратып жаткан тенденция — бул Туруктуу өнүгүү максаттарына (ЦУР) жетүү үчүн маанилүү болгон долбоорлорду каржылоонун азайышы. 2024-жылы эл аралык долбоордук каржылоо 26% төмөндөгөн, булардын ичинде:
-
жаңылануучу энергетикага инвестициялар 31%,
-
транспортко — 32%,
-
суу менен камсыздоо жана санитарияга — 30% азайган.
Докладдын авторлору эскертет: ЦУРду каржылоодогу тартыштыкты жоюу үчүн өнүгүп келе жаткан өлкөлөргө жылына болжол менен 4 триллион доллар талап кылынат. Бирок азыркы тенденция менен бул максат барган сайын жетишсиз болуп калууда.
