Бишкекте ЖККУнун Жамааттык коопсуздук кеңешинин сессиясы өтүп, анда Кыргызстандын уюмдагы төрагалыгынын жыйынтыгы чыгарылды. Мамлекет башчылары жаңы Жамааттык коопсуздук стратегиясынан тартып уюмдун позитивдүү имиджин калыптандыруу пландарына чейин 15 документтен турган ири топтомго кол коюшту. Бирок, эксперттердин пикиринде, бул саммиттин Кыргызстанга алып келүүчү негизги пайдасы расмий билдирүүлөрдө эмес, өлкөнү күйүүчү-майлоочу май жана энергетикалык кризистен сактап калууга мүмкүн болгон бейрасмий макулдашууларда жатат.

Расмий жыйынтык: окуу-машыгуулар, стратегиялар жана баңгизаттарга каршы күрөш

Пленардык жыйында президент Садыр Жапаров жылдын жыйынтыгын чыгарып, ондогон биргелешкен машыгуулардын (анын ичинде Кыргызстанда өткөн «Рубеж—2025»), тышкы саясий координациянын чыңдалышы жана аскердик-техникалык кызматташуунун кеңейиши ийгиликтүү болгонун белгиледи.

Саммиттин жыйынтыгында мамлекет башчылары (Кыргызстан, Беларусь, Казакстан, Орусия жана Тажикстан) бир катар негизги документтерге кол коюшту, алардын ичинде:

• Жамааттык коопсуздук кеңешинин декларациясы жана жаңы Жамааттык коопсуздук стратегиясы.
• 2026–2030-жылдарга карата баңгизаттарга каршы стратегия.
• 2026–2030-жылдарга карата аскердик кызматташууну өнүктүрүү планы.
• Маалыматтык мейкиндикте ЖККУнун позитивдүү образын калыптандыруу боюнча чаралар жөнүндөгү чечим.

Орусиянын президенти Владимир Путин уюмдагы төрагалыкты өз колуна алып жатып, 2026-жыл «Көп уюлдуу дүйнөдөгү жамааттык коопсуздук» урааны менен өтөрүн, ал эми артыкчылыктуу багыттардын бири жаштар арасында радикалдуу идеялардын жайылышына каршы аракеттенүү болорун билдирди.

Эксперттик пикир: ЖККУ түштүктөн келчү коркунучтарды кайтарууга даярданууда

Саясат таануучу Марс Сариевдин пикиринде, бир нече документтерге кол коюлганына карабастан, саммиттин башкы темасы сөзсүз түрдө сырткы коркунучтар болду.

«Менин оюмча, азыр ЖККУ үчүн эң негизги маселе — бул тышкы коркунучтар. Мен Ооганстан тараптан келген тобокелдиктер, Борбор Азиядагы туруксуздук жана “уйкудагы ячейкаларды” айтып жатам. Учурда дал ушул маселелер биринчи орунга чыгууда», — дейт эксперт.

Ал белгилегендей, күн тартибинде аскердик-техникалык кызматташууну күчөтүү маселеси турду, бул болсо реалдуу чакырыктарга даярдык катары бааланат.

«Азыр ЖККУ бул багытта көбүрөөк модернизацияланып, тиешелүү түрдө дал ушундай коркунучтарды кайтарууга даяр болот», — деп божомолдойт Сариев.

Ал эми чек арада жайгашкан Кыргызстан үчүн аймагында орусиялык аскер базасы бар жана ЖККУнун «түштүк калканы» болгон мамлекет катары — бул бир нече маанилүү жагдайды билдирет:

• Аскердик колдоонун күчөшү: Чектерин бекемдөө жана армиянын мүмкүнчүлүгүн арттыруу максатында Орусия жана башка союздаштар тарабынан аскердик-техникалык жардам мындан ары да улантылып, кеңейиши күтүлөт.
• Коопсуздук кызматтарынын ишинин активдешүүсү: «Уйкудагы ячейкаларды» аныктоо жана нейтралдаштыруу, радикалдык пропагандага каршы биргелешкен аракеттер артыкчылыктуу багытка айланат.
• Аймактык коопсуздуктагы ролунун жогорулашы: Саммитти кабыл алган жана биргелешкен машыгууларга активдүү катышкан өлкө катары Кыргызстан Борбор Азиядагы жамааттык коопсуздук системасында маанилүү тарап катары өз позициясын бекемдейт.