Тышкы карыз — өлкөнүн өнүгүүсү үчүн кадыресе финансылык инструмент, ал эми тобокелдик карыз алуунун өзүндө эмес, ал каражаттарды натыйжасыз жана ачык эмес пайдаланууда жатат. Мындай пикирди саясат таануучу, Кыргызстандын Азербайжандагы мурдагы элчиси Кайрат Осмоналиев Reporter.kg агенттигине берген маегинде билдирди.
Анын айтымында, мамлекеттик карыз боюнча талкуулар саясатташкан мүнөзгө ээ болуп, жөнөкөй жарандардын арасында кооптонуу жаратат. Бирок, эгерде өкмөт жоопкерчиликтүү саясат жүргүзсө, карыз экономика үчүн пайдалуу куралга айланып, инфраструктуралык долбоорлорду каржылоого, бюджет тартыштыгын жабууга же экономиканы турукташтырууга жардам берет.
Эксперт Финансы министрлигинин маалыматтарын келтирди:
2025-жылдын 31-январына карата Кыргызстандын тышкы карызы $4,54 млрд түзгөн. Акыркы отчеттук мезгилде ал $87,33 млн сомго кыскарган.
Жалпы мамлекеттик карыз ИДПнын 37,52%ын түзөт — бул Осмоналиевдин баамында акылга сыярлык саясаттын белгиси.
Негизги кредитор — Кытайдын Экспорттук-импорттук банкы, карыздын 36,5%ы ушул банкка таандык.
Салыштыруу үчүн ал төмөнкү мисалдарды келтирди:
-
АКШнын тышкы карызы — $36 трлн,
-
Улуу Британияныкы — $8,7 трлн,
-
Кытайдыкы — $2 трлн.
Кайрат Осмоналиев тышкы карызды жөн эле кечирүү сыяктуу популисттик чакырыктардан алыс болууга чакырды.
«Жаңы тарых бизге үйрөткөндөй, мындай кадамдар коррупциянын өсүшүнө, экономикалык токтоп калууга жана акыры мамлекеттин кыйрашына алып келет. Себеби карызы бар өлкөлөр муну адаттагы көрүнүш катары кабыл алып, кайра-кайра карыз алып, аны кайтарууга ниеттенишпейт», — деп жыйынтыктады ал.
