Эгер азыр “эң жолдуу адам” деген сынак өтсө Садыр Жапаров эң ири айырма менен жеңип чыкмак. Эки жума мурун колонияда жазасын өтөп жаткан Жапаров ушул кыска убакыттын ичинде эркиндикке чыгып, өзүн ар тараптан толугу менен актап, өлкөдөгү бардык бийликти өз колуна топтой алды.
Биз адатта, саясатчыларга ашыкча баа берип, алардын тигил же бул жумушту ишке ашырууга планы бар деп ойлойбуз.
Падышаны анын кызматкери ойнойт. Бүгүн Садыр Жапаровдун күн тартибин ким аныктайт (жок дегенде расмий түрдө) жана анын саясатын ким жетектей тургандыгына саресеп салып көрөлү.
“Кудай берген дос”
2010-жылдагы окуялардан кийин эки саясатчы Камчыбек Ташиев менен Садыр Жапаров Жогорку Кеңешке реваншисттик толкундан эң көп мандат менен келген оппозициялык “Ата Журт” партиясынын таянычы болуп калышты. Ошол кездеги президент Роза Отунбаева бейтараптуулукту сактап, оппозицияга жеңиш тартуулай алган.
2010-2011-жылдары Садыр Жапаров Жогорку Кеңештин комитетинин башчысы катары Роза Отунбаева жарыялаган сот тутумун реформалоого сотторду тандоо ишине катышкан. Ошол эле учурда Камчыбек Ташиев экс-президенттин бийлигинин аягында импичмент жарыялоо демилгесин көтөрүп чыккан. Отунбаева жооп иретинде Камчыбек Ташиевди ошол кездеги спикер Ахматбек Келдибековдун өтүнүчү менен Мамлекеттик наам менен сыйлады.
2012-жылы Ташиев менен Жапаров Кумтөр маселеси боюнча митингге байланыштуу козголгон кылмыш ишинин натыйжасында түрмөгө отурушкан. Андан кийин Камчыке ЖКнын тосмосунан — өзү иштеген мекемеден ашып өткөн.
Камчыбек Ташиев 52 жашта. Жалал-Абад облусунун Сузак районунудагы Барпы айылынын кулуну. Томск мамлекеттик окуу жайын химик-технолог адистиги боюнча аяктаган.
Мурунку спортчу, бокс боюнча спорт чеберине талапкер наамынын ээси, учурда Кыргыз Республикасынын Бокс федерациясынын вице-президенти, өзүнүн айылында «Таймурас» бокс клубун куруп, каржылаган. Бокс чеберчилиги кээде Камчыбек Кыдыршаевичтин жүрүм-турумунан көрүнүп турат. Алсак, аны 2015-жылы башка партиянын талапкерин ур-токмокко алгандыгы боюнча парламентке шайлоо жарышынан чыгарып салышкан.
Камчыбек Ташиев 2011-жылы президенттикке талапкерлигин көрсөткөн, анда аны ошол кездеги “бригаданын” башка мүчөсү, ЖКнын спикери кызматын ээлеп турган Ахмат Келдибеков колдобой койгон, ал эми Садыр Жапаров Ташиевдин жанында турган. Албетте, кийин алар президенттик жарышта Алмазбек Атамбаевге ири эсеп менен утулуп калышты, бирок бул эки жолдоштун достугун гана бекемдеди. Андан кийинки кыйынчылыктар жана достордун түрмөдөгү биргелешип «камалышы» алардын мамилесин дагы да чыңдады.
Камчыбек Ташиев Садыр Жапаров кармалган учурдан тарта, аны 2017-жылы дагы бир жолу бошотууга аракет кылган, балким, бул үчүн ал Сооронбай Жээнбековду президенттик шайлоодо “Республика” жана “Ата-Журт” партиялары “Республика – Ата Журт” болуп бириккенден кийин жакшы мамиледе болгону айтылганына карабай Өмүрбек Бабановго каршы колдоого муктаж болгондур.
Ошентип, Ташиев ар дайым бийликтен Жапаровду бошотууну өтүнүп, жада калса интервьюлардын биринде досун эстеп ыйлап жиберген учур болгон. Түрмөдө отурганда Жапаровдун атасы, энеси жана баласы биринин артынан бири каза болушту. Жапаровго жаназага уруксат берилген ар бир учурда Ташиев аны менен жолугуп, алардын чын жүрөктөн сүйлөшүп жатышканы интернетке тараган видео, сүрөттөрдөн байкалып турду.
Ташиев жалпысынан сентименталдык мүнөзгө ээ инсан. Ал ыйлап жибериши мүмкүн, үйдүн жанындагы тоодогу күйүп жаткан чөптү өчүрүүгө жеке өзү барышы мүмкүн, Ак Үйдүн тосмосунан ашып, Бабановду Төө-Ашууда кар менен “көбүртүп” же өпкө оорусу учурунда сүрөтүн жарыялап жибермейи бар.
Ташиевдин оппоненттери да анда кээде саясатчы үчүн таң калыштуу чынчылдыкты белгилешет, атүгүл аларга калп айтуу ыңгайсыз болуп калат, анткени Ташиев ишене да алат.
Парламенттик шайлоого аз калганда «Мекенчил» партиясы менен чыккан Ташиев баарына мастер-класс көрсөтүп, дээрлик жарнамалык бюджети жок эле «Садырга боштондук!» деген ураан менен үгүт жүргүзүп? 7% дан ашык добушка ээ болду. Демек, Ташиев азыркы саясий чөйрөдөгү баатыр болгон “Садыр” феноменинин авторлорунун бири.
Камчыбек Ташиев өзүнүн «жакшы дос» экендигин кайталаганды жакшы көрөт, бирок ал ким менен дос болсо, аны дайыма пайдаланышат. Өз кезегибизде, балким Ташиевдин достору утуп жатышат деп кошумчаласак болот, бирок Камчыбек Ташиевдин өзүнө карата бул эреже дайыма эле иштебей калат.
Ташиевдин «достору» үчүн иштер өйдө көтөрүлгөн учурлардан мисал келтирели: 2010-жылы Келдибеков спикер болуп, Ташиевди президенттик жарышта дароо колдогон жок, 2015-жылы Бабанов партиясын Ташиев менен бириктирип парламентке келди, ал эми Ташиев өзү ЖКнын сыртында калды, ал эми 2017-жылы Камчыбек Жээнбековду колдоп, ал президент болуп, биздин “ийгилик донорубуз” кайрадан кызматсыз калды.
Тагдыр Ташиевди 2020-жылдын күз айы үчүн, досун бошотуп, президенттин милдетин аткаруучу кылууга камдап жүргөн окшойт. Буга байланыштуу эл арасында фольклордук тамашалар жаралды. Алар «Сооронбай Алмазды президенттен туткунга, Камчыке Садырды туткундан президентке айлантты» дешет. Ташиев өзү бул мемди Бек Борбиевдин «Дос деген сендей дос болот» ырынын клибин жактыргандай аябай жакшы көрөт.
2017-жылдан кийин Жээнбековдун командасы Камчыкени пайдаланып, андан кийин Жалал-Абаддагы шайлоого бөлүнгөн акчанын бир бөлүгүн өз чөнтөгүнө салган деген жалган ушак таратканда Ташиев көп азап чеккен. Ушул үч жыл ичинде Камчыбек Ташиев жигердүү иштеп, ар бир жолу чек ара жаңжалдарынан кийин Баткенге барып, карапайым элди колдоого аракет кылган. Анткени, социалдык тармактарда резонанс жараткан ар кандай окуяларга реакция мүнөздүү болгон. Ошол эле учурда, Ташиевдин элеси жылтылдабай, фирмалык кийимсиз, өзүнүн жөнөкөйлүгү менен арбап алат. Ал кайсы айылда болбосун ошол жерде жашаган кишилердей жүрөт.
Белгилей кетүүчү нерсе, Ташиев медиа колдоонун маанилүүлүгүн түшүнүшөт. Маселен, 2010-жылы ал Жалал-Абадда куруп, негиздеген, азыркы учурда түштүктө популярдуу болгон “7 каналды” алалы. Бул өтө кымбат долбоор болгон. Баса, Ташиев 2012-жылы камакка алынгандан кийин боштондукка чыгуу учурунда Икрамжан Илмияновдун чөйрөсүндөгү адамдарга ушул телеканалды өтө арзан баага сатууга аргасыз болгон. Биздин булактар билдиргендей, жакында “7-канал” кайрадан Ташиевдикине айланат. Ташиев үчүн акыркы оор мезгилде дагы «Region» телеканалын ачып, каржылаган. Башкача айтканда, Камчыбек Ташиев саясатчынын медиа ресурстарына таянуу зарылдыгын жакшы түшүнөт. Ал ар дайым журналисттер менен абдан жакшы жана конструктивдүү баарлашып, комментарий алуу үчүн жеке уюлдук телефонуна башкалардай каадаланбай жооп берет.
Бул бөлүктө биз Садыр Жапаровдун жакын санаалашынын фигурасын карадык, кийинки макалада башкаруучу команданын башка мүчөлөрү жөнүндө сөз кылабыз.
Уландысы бар…
