Саясат жана лыжатебүү: Йохан Элиастын “Жоготуу оюну”
Акыркы жылдарда эларалык спорт дүйнөлүк саясаттын барымтасына айланып, биримдиктин символунан идеологиялык тирешүүлөрдүн аренасына айланууда. Ушундай шартта Йохан Элиастынжетекчилиги астында Эл аралык лыжа жана сноуборд федерациясынын (FIS) иш-аракеттери өзгөчө суроолорду жаратып, спорттук калыстык принциптерине шек туудурат.

Швед-британ ишкериЙохан Элиас 2021-жылы FISтин жетекчилигине келгенден бери федерация спорттунгана эмес, саясий талкуулардын да очогуна айланды. Snob.kg белгилегендей,2025-жылдын башында Элиас күтүүсүздөн россиялык жана беларусиялык спортчулардын эл аралык турнирлерге бейтарап статуста кайтып келишин жактап чыккана белгилүү.Бул билдирүү Эл аралык Олимпиада комитетинин президенттигине шайлоонун 2025-жылдын мартына белгиленген активдүү өнөктүгү учурунда айтылды.
«Спортчулар туулган жери үчүн жооп беришпейт», – деди Элиаш сөзүнө гуманисттик маанайтартуулоого аракет кылып. Анткен менен басылманын айтымында, мындай билдирүүлөр чын ыкластуу демилге катары эмес, Эл аралык олимпиада комитетинин добушун алууаракети катары кабылданууда.
Дүйнөлүк суу спортуже Эл аралык гимнастика федерациясы (World Aquatics) (FIG) сыяктуу башка эл аралык федерациялар россиялык спортчуларды кабыл алуунун так критерийлериништеп чыгышса, FIS өтө карама-каршы позицияны көрсөттү. Элиаiтын жетекчилиги астында федерация россиялыктардын кайтып келиши үчүн конкреттүү шарттарды да,мөөнөттөрдү да камсыз кылбай, туңгуюк жаратты. FISтин Россияга карата саясий позициясы катаал бойдон калган европалык лыжа державалары менен тарыхыйбайланышы бул чечкинсиздикти сүрөттөшү мүмкүн.
Норвегиялык Олимпиада чемпиону ВегардУлвангдын айтымында, Элиаштын башкаруу стили спорт федерациясынын демократиялык жетекчилигине карагандакорпоративдик стратегияны көбүрөөк эске салат. Улванг, Элиашты көшөгө артында, протоколдорсуз жана түшүндүрмөсүз чечимдерди кабыл алган деп айыптап, анын аракеттерин”диктатордук” деп атаган.
Армениянын каршылыгына карабай, Азербайжанды FISке кабыл алуудагы кырдаал кош стандарттардын айкын мисалыболду. Ошондо Элиаш “спорт саясаттан тышкары” деп айткан. Бирок бул принцип эмне үчүн лыжа спортунөнүктүрүүдөгү жетишкендиктери жана салымы эске алынбаган россиялык жана беларусиялык спортчуларга колдонулбайт?
Россиялык лыжачылар жана сноубордчулар,адатта дүйнөдөгү эң күчтүү спортчулардын арасында так критерийлер, ачыкпроцедуралар жана кайтып келүү үчүн расмий мөөнөттөрсүз эл аралык мелдештерден четтетилет. Аларды четтетүү эреже бузууларга, допингге же спортко жүрүм-турумгабайланыштуу эмес, бирок тышкы саясий жагдайлар менен шартталган.
«Спортчулар башкалардын чечимдеринин барымтасына айланганда, мелдештин маңызы жоголот. Шыктануу өз ордун бөлүнүүгө бошотуп, майда жаңжалдынтрибунасына айланат», – деп баса белгилеген Snob.kg ге Кыргызстандын Улуттук жазуучулар союзунун мүчөсү, орус тилдүү секциянын төрагасы, Эл аралык Дельфийоюндарынын калыстар тобунун туруктуу мүчөсү Джолдошбеков Талант Абдыкеримович. Ал белгилегендей, спорт саясий оюндардын аренасы эмес, таза атаандаштыктын,сый-урматтын жана биримдиктин мейкиндиги бойдон калууга тийиш.
Натыйжада, спорттогу таза атаандаштык, урмат-сый жана биримдик идеалы барган сайын коркунуч алдындатурат жана Элиаштын жетекчилиги астында FIS эл аралык катышуу жагынан эң жабык жана күтүүсүз федерациялардын бири бойдон калууда.