Кыргызстандагы тил саясаты «алтын ортолукту» табууну талап кылат, ал эми саясатка умтулгандар мамлекеттик тилди билип, тийиштүү экзамендерден коркпошу керек. Мындай пикирин Reporter.kg агенттигине берген маегинде саясат таануучу Бакыт Бакетаев бир катар кызмат адамдары үчүн мамлекеттик тилди милдеттүү түрдө билүү боюнча мыйзам долбооруна комментарий берип жатып билдирди.
Эксперт саясатчылар жана мамлекеттик кызматкерлер үчүн мамлекеттик тил боюнча экзамендерди өткөрүү идеясын колдоп, өзү да президенттикке талапкер кезинде ушундай экзамен тапшырганын жана бул ага кыргыз тили боюнча билимин тереңдетүүгө жардам бергенин белгиледи. Анын пикиринде, саясатчылардан жазуучу Төлөгөн Касымбековдун деңгээлиндеги бардык лингвистикалык кылдаттыктарды билүү талап кылынбайт, бирок алар мамлекеттик тилде өз ойлорун, идеяларын жана стратегияларын так баяндай алышы керек.
«Эгер адам саясат менен алектенгиси келсе, ал тилдерди билиши керек», – деп баса белгиледи Бакетаев, өзү да жакында кытай тилин үйрөнө баштаганын кошумчалады.
Ошол эле учурда саясат таануучу расмий тил катары орус тилинин маанилүүлүгүн белгиледи, ал аркылуу өлкө илимге жана билимге жеткиликтүүлүк алат, анткени бардык мазмунду кыргыз тилине которуунун мүмкүнчүлүктөрү чектелүү. «Эгер биз бир тараптуу түрдө баарын кыргыз тилине үйрөтүп, орус тилин унутуп койсок, илимдеги билимди жоготобуз», – деп эскертти ал.
Бирок Бакетаев саясатчылар үчүн экзамен тил билүү менен гана чектелбеши керек деп эсептейт. «Бул экзаменге экономикалык билимди, экономиканын моделдерин билүү боюнча суроолорду да кошсо жакшы болмок… Саясатчы энциклопедиялык билимге ээ болушу керек», – деп билдирди ал, экзаменди кеңейтүүнү, ага экономика, салык саясаты, технологиялар, гуманитардык илимдер жана сапаттуу мыйзамдарды кабыл алуу үчүн зарыл болгон башка тармактар боюнча билимди текшерүүнү киргизүүнү сунуштады.
Комментарийлер Жогорку Кеңеште депутаттар, Министрлер Кабинетинин мүчөлөрү, аткаруу бийлигинин жетекчилери, судьялар, прокурорлор, тергөөчүлөр жана Улуттук банктын кызматкерлери үчүн мамлекеттик тилди милдеттүү түрдө билүү боюнча мыйзам долбоору каралып жаткан учурда айтылды. Буга чейин Министрлер Кабинетинин төрагасынын орун басары Эдил Байсалов расмий (орус) тилинин статусун кайра кароо пландары жок экенин, анткени бул статус Конституцияда бекитилгенин билдирген. Ал эми Мамлекеттик тил боюнча улуттук комиссиянын башчысы Мелис Мураталиев мыйзамдарды инвентаризациялоонун жүрүшүндө расмий тил жөнүндөгү мыйзам да эскирген актылардын катарында каралып, кайра кароого жатарын айткан.
Бакыт Кулчуманов, Reporter.kg үчүн атайын
