Тажикстан менен чек ара маселелери жөнгө салынгандан кийин, Кыргызстан жана анын түштүктөгү коңшусу суу-энергетикалык көйгөйлөрдү чечүүгө көңүл буруп, азырынча жай жанданып жаткан өз ара пайдалуу кызматташтыкты активдештирүүсү зарыл.
Мындай пикирин эл аралык маселелер боюнча эксперт Байкадам Курамаев Reporter.kg басылмасына берген маегинде, КР Министрлер Кабинетинин төрагасы Адылбек Касымалиевдин Тажикстанга жасаган соңку иш сапарына комментарий берип жатып билдирди.
Курамаевдин айтымында, бул чек араны тактоо боюнча келишим түзүлгөндөн кийинки Кыргызстандын жетекчилеринин биринин Тажикстанга жасаган биринчи расмий сапары. «2021-жылы чек аралар жабылып, бардык кызматташтык токтотулгандан бери бир топ убакыт өттү. Эки ай болду (сыягы, чек ара боюнча макулдашууга жетишилгенден бери – ред. эск.), бирок, тилекке каршы, өз ара пайдалуу кызматташтыкты калыбына келтирүү азырынча өтө жай жүрүп жатат», – деди ал.
Эксперт Ооганстанга жана Пакистанга электр энергиясын экспорттоону караган CASA-1000 долбоорун биргелешип ишке ашыруунун маанилүүлүгүн баса белгиледи. «Кыргызстанда келерки жылы чакан ГЭСтерди жана күн менен шамал станцияларын куруунун эсебинен [электр энергиясынын] ашыкчасы пайда болушу мүмкүн. Ошондо Кыргызстан Тажикстандын тармактары аркылуу электр энергиясын экспорттой алат», – деп эсептейт Курамаев.
Мындан тышкары, айрыкча Ооганстанда Коштепа каналынын курулушун эске алганда, суу маселелерин чечүү курч турат. Эксперттин пикиринде, бул «Өзбекстан менен Түркмөнстандын сууга болгон муктаждыгын бир топ татаалдаштырат, демек, Өзбекстан Кыргызстандан көбүрөөк суу суроого аргасыз болот».
Байкадам Курамаев ошондой эле Тажикстан менен Түркмөнстандын борбор азиялык өнөктөштүк жөнүндөгү биргелешкен декларацияга кол коюу мүмкүнчүлүгүн белгиледи. Эки жыл мурун алар бул декларацияга Кыргызстанда кол койбой коюшкан, анткени «эми чек ара боюнча бардык маселелер алынып салынды».
Эске салсак, 4-июнда Дүйшөмбү шаарында Кыргызстандын Минкаб Төрагасы Адылбек Касымалиевдин Тажикстандын премьер-министри Кохир Расулзода менен жолугушуусу болуп өттү. Тараптар буга чейин президенттер Садыр Жапаров менен Эмомали Рахмондун ортосунда жетишилген макулдашуулардын ишке ашырылышынын жүрүшүн, ошондой эле эки тараптуу күн тартибиндеги актуалдуу маселелерди, анын ичинде соода-экономикалык байланыштарды жана аба каттамдарын өнүктүрүүнү талкуулашты.
Бакыт Кулчуманов, Reporter.kg үчүн атайын
