АКШ Кыргызстандын Россияга каршы санкцияларга кошулуусун чыдамсыздык менен күтүүдө. Бирок биздин өлкө бул кадамды жасоого шашпайт. Бул туура: биз эмне үчүн башкы шериктешибиз жана өнөктөшүбүз менен мамилебизди бузушубуз керек? Биз өзүбүзгө өзүбүз душман эмеспиз го!
Ошентсе да Американын бул маселедеги бекемдиги кандайдыр бир тынчсызданууну жаратат. Балким укпай койгонубуз үчүн бизди дагы санкциялар менен жазалашсачы? Анда биздин кичинекей өлкөбүз эмне болот?
…баары бирөө үчүнбү?
Бишкекке апрелдин аягында АКШнын каржы министрлигинин санкциялар боюнча адиси Элизабет Розенберг келип кетти. Ал ата мекендик бизнес санкциялык режимди бузуп жатат делген чалгындоо маалыматтарын ала келген.
Вашингтон КР бийлигинин алдына ультиматум койгону жатканы белгилүү: россиялык тарап менен соода-экономикалык кызматташуу жүргүзүү же «дүйнөнүн эң маанилүү рынокторуна чыгуу мүмкүнчүлүгүнөн» ажыроо. АКШда мындай тандоону «так иштиктүү чечим» деп аташты. Ал эми АКШнын ультиматумдарын аткаруудан баш тарткан учурда КРга каршы санкциялык механизмдерди киргизүүгө ниеттенишүүдө.
Кыргызстанда либералдык мыйзамдар жана бизнес жүргүзүү үчүн кыйла жаман эмес шарттар түзүлгөн. Мамлекет тараптан текшерүүлөрдүн саны көп эмес. Таза иштөө жана салыкты өз убагында төлөө – башкы талап. Бирок америкалыктар бул тууралуу же билишпейт, же билмексен болушууда. Эмнегедир алар айрым ишканалардын аракеттери үчүн бизде бүт өлкө жооп бериши керек деп эсептешет.
Таасир чөйрөсү
Кыргызстан Россияга каршы санкциялык чараларды иштеп чыгууга катышкан эмес. Батыштагы өнөктөштөрүбүздүн эч кимиси бул темада биз менен кеңешкен да жок. Ошондуктан санкциялык режим сакталбай жатат деп бизди жемелөө туура эмес. Биздин өлкө эч кандай мыйзамдуу эл аралык документти бузбайт. Тескерисинче, ал өнөктөштөрүнүн алдындагы милдеттенмелерин так аткарат.
«Россия менен биздин соода алакабыз өнүккөн, аны менен бирге ЕАЭБдин курамындабыз. Ал эми биздин мамилелерди жөнгө салган бардык маселелер мамлекеттер аралык келишимдерде жазылган. Маселен, бизде Жамааттык коопсуздук келишими – маселелердин кеңири чөйрөсү боюнча өнөктөштүк мамилелерди караган негизги документ бар. Кыргызстан өзүнө алган милдеттенмелерине ишенимдүү жана бул келишимдерди карманып келет, — дейт саясат таануучу Токтогул Какчекеев. — Кыргыз Республикасын жана бүткүл Борбор Азияны Россиядан ажыратуу үчүн АКШ бул келишимдерди бузуп, бул жердеги бейөкмөт уюмдарды күчтөндүрүп, алардын саясий лидерлерин бизге жиберүүгө аракет кылууда. Мунун баары алардын Россияга каршы саясатынын бир бөлүгү, анын жардамы менен алар Россия Федерациясын баш ийдирип алуу максаттарына жетүүгө үмүттөнүшөт».
«Мурда, Кыргызстандын аймагында америкалык аскердик-аба базасы жайгашкан учурда, АКШ менен биздин байланышыбыз кыйла тыгыз болгон. Бирок алар начар өнүккөн. Айрыкча экономикада. Ошондой эле мында Американын күчтүү таасири жок, – деп белгилейт Токтогул Какчекеев. –
Кыргызстан мындан ары да өз милдеттемелерине бекем болот жана РФ менен өнөктөштүк алакаларын өнүктүрүүнү улантат деп ойлойм. Биздин президентибиздин алдыдагы Россияга сапары жана анын Владимир Путин менен жолугушуусу бул өңүттөн алганда зор мааниге ээ. Биз түшүнүшүбүз керек: эгерде Россия кыйраса, анда КРнын тагдыры оор болот».
Чегинде
Эксперттердин баалоосу боюнча АКШ жана ЕБдин Борбор Азия өлкөлөрүнө каршы катаал санкцияларды киргизүүсү – күмөндүү сценарий. Бул дүйнөнүн биротоло экиге бөлүнүшүнө жана АКШнын көптөгөн өлкөлөргө таасиринин жоголушуна алып келет. Санкциялар аймактагы айрым ишканалардын деңгээлинде киргизилүүдө, бирок алар жалпы кырдаалга таасир эткен жок. Кыргызстандын мисалында дагы бир катар гуманитардык долбоорлорду каржылоо чектелиши мүмкүн. Муну биз антироссиялык санкцияларга кошулганда келе турган зыян менен салыштырууга болбойт.
АКШнын талаптарына макул болуу менен биз РФ сыяктуу ишенимдүү соода өнөктөшүбүздөн жана аскердик шериктешибизден ажырайбыз. Биз ансыз да пандемиядан олуттуу жабыркаган экономикабызга орду толгус зыян келтиребиз. Кыргыз Республикасынын калкынын турмушунун андан ары начарлашы сөзсүз болот жана бул кырдаалдын туруксуздашуусуна алып келет.
Биз «түстүү революциялардан» тажап, досторубузду өз алдынча тандап, тынчтыкта жашагыбыз келет. Бул кимдир бирөө жакса да, жакпаса да.
Биздин Телеграм каналга катталыңыз
