Кыргызстандын экономикасы кулачын жайып, жогорку өсүүнү көрсөтүүдө. Улуттук статистика комитети 2025-жылдын январь-ноябрь айларынын алдын ала жыйынтыгын чыгарды. Сандар өлкө маанилүү чекти басып өткөнүн, башкача айтканда, экономиканын көлөмү 1,6 триллион сомдон ашканын айгинелейт. Бирок бул ийгиликтин экинчи жагы да бар: өсүштүн жогорку темпи жашоонун, айрыкча азык-түлүктүн кымбатташы менен коштолууда.

ИДПнын рекорддук өсүшү

11 айдын ичинде ички дүң продукциянын (ИДП) көлөмү 1 трлн 628,6 млрд сомго жетти. Өткөн жылдын ушул мезгилине салыштырмалуу экономиканын реалдуу өсүшү 10,2%ды түздү.

Ошол эле учурда экономикабыздын түзүмү мурдагыдай эле бойдон калууда: биз дагы деле өндүрүшкө караганда кызмат көрсөтүүдөн көбүрөөк пайда табабыз. ИДПнын дээрлик жарымы (49,3%) кызмат көрсөтүү чөйрөсүндө түзүлсө, товар өндүрүүгө болжол менен үчтөн бири (35,3%) туура келет.

Өнөр жайдын жогорку тездик менен өсүшү: кимдер алдыда?

Дал ушул өнөр жай экономикалык өсүүнүн негизги кыймылдаткычтарынын бири болду. Фармацевтика тармагы абсолюттук рекордсмен болду, дары-дармек жана фармацевтикалык препараттарды өндүрүү дээрлик эки эсеге (1,9 эсеге) өстү.

Башка тармактар да мыкты жыйынтыктарды көрсөттү:

• Резина, пластмасса буюмдарын жана курулуш материалдарын өндүрүүчүлөр көлөмдү 34,5%га көбөйттү.
• Полиграфия жана кагаз буюмдарын чыгаруу 33,7%га өстү.
• Тамак-аш өнөр жайы (суусундуктарды жана тамекини кошкондо) 27,8%га жогорулады.
• Химия өнөр жайы 21,5%га өстү.
• Пайдалуу кендерди казуу 15,3%га көбөйдү.

Көрсөткүчтөрү төмөндөгөн (1,5%га) жападан жалгыз тармак — негизги металлдарды өндүрүү болду.

Курулуш жана инвестициялар

Көп акча каражаттар жумшалып жаткан курулуш сектору чыныгы өнүгүүнү башынан кечирүүдө. Негизги капиталга инвестициялар өлкөнүн ички ресурстарынын (+18,2%) эсебинен да, чет өлкөдөн келген каражаттардын агымынын (+17,5%) эсебинен да активдүү түрдө өсүүдө.

Бул акчалар кайда кетип жатканын белгилей кетүү маанилүү: бардык салымдардын 80%дан ашыгы стратегиялык маанилүү тармактарга кен казууга, транспортко, энергетикага, кайра иштетүү өнөр жайына, ошондой эле билим берүүгө жана турак-жай курулушуна багытталууда.

Азык-түлүк канчага кымбаттады?

Жыл башынан бери өлкө боюнча жалпы инфляция 8,3%ды түздү. Капчыкка урулган сокку баарынан да катуу азык-түлүк дүкөндөрүндө сезилүүдө, тамак-аш жана алкоголсуз суусундуктар 8,9%га кымбаттады.

Айрым товарларга болгон баалардын статистикасы төмөнкүдөй:

• Кымбаттоонун рекорду мөмө-жемиштерде байкалды, баалар 42,0%га көтөрүлдү.
• Балыктын баасы да байкаларлык өстү — 19,4%.
• Өсүмдүк майлары 17,4%га кымбаттады.
• Эт орточо эсеп менен 15,2%га кымбаттады. Кененирээк айтканда, жылкы эти 20%га, кой эти 18,8%га, ал эми уй эти 14,8%га өстү.
• Жашылчалар жана бал 9,4%га кымбаттады.

Мындан тышкары, калк үчүн кызмат көрсөтүүлөрдүн баасы өстү (+9,1%). Арзандаган саналуу товарлардын ичинен тоок жумурткасын (баасы 10,1%га түштү) жана күрүчтү (1,6%га төмөндөө) атоого болот.

Баалардын географиясы: кайсы жерде эң кымбат?

Инфляция аймактар боюнча бирдей эмес бөлүштүрүлдү. Баалардын эң жогорку жалпы өсүшү Ош шаарында (+10,7%) катталды, бул негизинен азык-түлүк эмес товарлардын кымбатташына байланыштуу.

Эгер тамак-аш жөнүндө гана сөз кылсак, анда баалар баарынан катуу Чүй облусунда (+12%) өстү. Ал эми алкоголь жана тамеки буюмдары Ысык-Көл облусунда (+14,2%) эң көп кымбаттады.

Ноябрь айында эле баалар орточо эсеп менен 1,1%га жогорулады, бул сезондук фактор менен түшүндүрүлөт. Кышка карата картошка, жашылчалар жана сүт азыктары салттуу түрдө кымбаттайт.

Айлык акылар кандай?

Инфляциянын фонунда статистика расмий айлык акылардын да олуттуу өскөнүн (2025-жылдын январь-октябрь айлары үчүн маалымат) көрсөттү.

Кирешенин өсүшү боюнча төмөнкү тармактардын кызматкерлери алдыга чыкты:

• Кыймылсыз мүлк операциялары, айлык акы 33,9%га өстү.
• Курулуш — 32,4%га.
• Илимий жана техникалык ишмердүүлүк — 29,8%га.
• Мамлекеттик башкаруу жана коргоо — 29,1%га.
• Саламаттык сактоо — 24,5%га.