Кыргызстандын президенти сот системасын санариптик сот өндүрүшүнө өткөрүүнү расмий баштаган мыйзамга кол койду. 2025-жылдын 14-ноябрында бекитилген документ административдик, жарандык жана кылмыш-процессуалдык кодекстерге өзгөртүүлөрдү киргизип, иштерди кароодо санариптик технологияларды толук колдонууга мүмкүнчүлүк берет.

Юстиция министрлигинин маалымдашынча, бул мыйзам техникалык модернизацияны жөн гана жөнгө салбастан, соттордун иш архитектурасын түп-тамырынан өзгөртөт. Мурда сотко жеке барууну талап кылган негизги аракеттер эми алыстан жасала алат: доо арыздарды берүү, документтер менен алмашуу жана сот жыйындарына санариптик сервистер аркылуу катышуу мүмкүн болот. Айрыкча бул алыскы аймактардын жашоочулары үчүн маанилүү, анткени сотторго жетүү көбүнчө кыйынчылыктарды жаратат.

Негизги жаңылыктардын бири — сот материалдарын электрондук форматка өткөрүү. Мындай форматта аныктамалар, чечимдер, далилдер жана башка документтер санарип түрүндө түзүлөт. Зарыл болгон учурда сот жыйындары видеоконференция аркылуу өтүп, тараптар, күбөлөр, адистер жана мамлекеттик органдардын өкүлдөрү өз түзмөктөрү аркылуу кошула алышат.

Мыйзам ошондой эле иштерди соттордун ортосунда электрондук режимде кайра бөлүштүрүү механизмин киргизет. Жогорку сот материалдарды жүктөмү азыраак болгон сотторго жөнөтө алат. Бул иштерди кароо мөөнөтүн тездетүүгө жана ири шаарлардын сотторундагы ашыкча жүктү азайтууга жардам берет. Министрлик мындай практика бир катар өлкөлөрдө ийгиликтүү колдонулуп, коррупциялык тобокелчиликтерди азайтарын белгилейт.

Дагы бир маанилүү өзгөрүү — заманбап кабарландыруу тутуму. Мурда жыл сайын ондогон миллион сом сарпталган кагаз билдирмелердин ордуна соттор СМС жана электрондук билдирүүлөрдү колдонуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болот. Бул ыкмалар билдирүүнүн жеткирилгенин ырастап, чыгымдарды кыскартат жана процесстин катышуучуларын ыкчам кабардар кылат.

Мыйзам 2026-жылдын 1-январында күчүнө кирет жана 2023–2026-жылдарга карата Адилеттик системасын өнүктүрүү боюнча мамлекеттик программаны ишке ашыруунун бир бөлүгү болуп саналат. Программа алкагында сот имараттары, инфраструктурасы жана санариптик сервистери жаңыртылууда. Санариптик сот өндүрүшү сот системасынын жеткиликтүүлүгүн, натыйжалуулугун жана ачык-айкындуулугун жогорулатууга багытталган комплекстүү реформалардын акыркы этабы болот.