Бишкек – 7-октябрь, 2021 жыл – Бүгүн БУУнун Өнүктүрүү Программасынын Кыргызстандагы өкүлчүлүгү менен Улуу Британиянын Бишкектеги элчилиги “Борбор Азиядагы климаттык коопсуздук үчүн саясий иш-чаралар. II фаза» аттуу климаттын өзгөрүшү боюнча макулдашылган далилдүү аракеттерди колдоого жана Борбор Азияда, тактап айтканда Кыргызстан, Тажикстан жана Өзбекстанда калктын маалымдуулугун жогорулатууга багытталган долбоору ишке түшүрдү. Долбоор Париж келишимине Кыргызстан, Тажикстан жана Өзбекстандын улуттук катышуусун кеңейтүүгө жана БУУнун климаттын өзгөрүүсү боюнча 26-конференциясынын (26-ТК) жыйынтыгына багытталган. Киришүү семинарга Кыргыз Республикасынын Тышкы иштер министрлигинин атайын ыйгарым укуктуу элчиси Бакыт Асангүл, Улуу Британиянын Кыргызcтандагы элчиси Чарльз Гарретт, БУУӨПнин Кыргызстандагы туруктуу өкүлү Луиза Чемберлен жана 26-ТКнын Европа, Борбор Азия, Түркия жана Ирандагы аймактык элчиси Дэвид Моран катышты.
Улуу Британиянын өкмөтү 2021-жылдын 1-ноябрынан 12-ноябрына чейин Шотландиянын Глазго шаарында КС-26 РКИК климаттык саммитин өткөрүп жатат, анда өлкөлөр милдеттүү түрдө «көмүртек бюджеттерин» жарыялашат, алар глобалдык жылуулукту 1,5 градустан төмөн кармоосуна багытталган.
Долбоордун башталышына Европа, Борбор Азия, Түркия жана Иран боюнча элчи Дэвид Моран да катышты, ал КС-26нын максаттарына өкмөттөр, бизнес жана коом менен аймактык мамилелер аркылуу жетишүүнү камсыз кылууга жардам берет.
«Улуу Британия климаттын өзгөрүшүнө каршы турууга милдеттенет жана төмөнкү багыттар боюнча Париж Макулдашуусунун максаттарына жетишүүнү тездетүү үчүн Тараптар Конференциясынын 26 —сессиясына төрт негизги максат койду: натыйжаларды кемитүү, азайтуу, адаптация, финансы жана кызматташуу. Биз глобалдык температуранын өсүшүн 1,5 градуска чейин 2 градустан төмөндөтүүгө милдеттүүбүз. Бардык өлкөлөр парник газдарынын эмиссиясын азайтууга салымдарын кошуусу шарт. Биз Улуу Британиянын каржылоо менен БУУӨнин Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнө Улуттук аныкталган салым (УДА ) менен колдоо көрсөтүп жатканына кубанычтабыз. Биз жетишилген ийгиликтерди кубаттайбыз жана алар жыйынтыкталып, жарыяланат деп үмүттөнөбүз”, — деди Дэвид Моран.
Долбоордун өнөктөшү — Кыргызстандын Тышкы иштер министрлиги уюштуруучулардын бири болуп презентация жасады, анын ролу өлкөнүн климат жаатындагы милдеттенмелерин көрсөтүү жана өлкө үчүн эң жакшы шарттардагы сүйлөшүүлөрдүү жүргүзүүболуп саналат. Ошондой эле эл аралык платформада өлкөнүн кызыкчылыктарын жана аймактык кызматташтыгын алга жылдыруу.
«Париж келишими жана ТӨМ боюнча милдеттенмелерди ишке ашыруудагы эң маанилүү кадам, Кыргызстан« жашыл экономиканы »өнүктүрүүдө, ошондой эле гидроэлектрстанциясын куруу аркылуу өлкөнүн суу —энергетикалык потенциалын пайдаланууда көздөйт. Өсүмдүктөр 2050 —жылга чейин карбонгидрат нейтралитетине жетишет. Жогоруда айтылгандарга байланыштуу, Кыргызстан Париж келишимин ишке ашыруу үчүн эл аралык өнөктөштөрдүн жана климаттык фонддордун колдоосуна таянат”, — деди КР ТИМдин атайын ыйгарым укуктуу элчиси Бакыт Асангүл.
Жакында эле Кыргызстан өзүнүн Улуттук аныкталган салымын (УДАС) кабыл алды, анда Кыргызстан 2025 -жылга чейин парник газдарынын (ПГ) чыгарылышын 16,63% га жана эл аралык колдоо менен 36,61% га кыскартууга милдеттенме алган. Кыргызстан УДАСта көрсөтүлгөн климат боюнча милдеттенмелер Глазгодо боло турган эл аралык климат боюнча сүйлөшүүлөрдө өлкөнүн позициясында негизги орунду ээлейт. Кыргызстан жогорку эмиссиялык өндүрүштөн баш тартууга мүмкүндүк берген уникалдуу жаратылыш ресурстарынын, ошондой эле эмиссиянын аз жолуна өтүүнүн сезилерлик перспективалары менен пайдаларынын эсебинен климаттык амбициялар үчүн келечектүү перспективаларга ээ. COVID-19 таасиринен жашыл калыбына келүүнүн жалпы тенденциясын колдоо менен, акылдуу калыбына келтирүү саясаты экономикалык жана климаттык максаттарга жетүүгө жана аялуу секторлордо аракеттер үчүн жаңы инвестицияларды түзүүгө жардам берет.
БУУӨП Туруктуу өкүлү Луиз Чемберлен БУУӨП максаттуу өлкөлөрдө климаттын өзгөрүшү боюнча саясатты иштеп чыгуу үчүн потенциалды жогорулатуу үчүн аналитикалык борборлорду, университеттерди, жарандык коомду жана бир катар өкмөттүк өнөктөштөрдү тартат деп билдирди. Буга глобалдык жылуулуктун таасири жана климатка туруктуу жана аз көмүртектүү экономиканын мүмкүнчүлүктөрү боюнча илимий далилдерди чогултуу аркылуу жетишилет:
«Андан кийин далилдер шашылыш чара көрүү үчүн климаттын диалогунан көчүүгө негиз боло турган активдүү байланыш кампаниясын жүргүзүү үчүн колдонулат. Бул иш -чаралар климаттын өзгөрүүсүнүн саясаты боюнча Борбор Азиянын жана Улуу Британиянын климаттык маселелерин чечүү үчүн Улуу Британиянын тажрыйбасына таянуу үчүн колдоого алынат ”, — деди Луиз Чемберлен.
Белгилей кетсек, Улуу Британиянын Бишкектеги элчилиги БУУнун Климаттын өзгөрүүсү боюнча Тараптардын 26 -Конференциясына (2-ТК6) эффективдүү даярдануу үчүн БУУӨП менен кызматташкан. БУУӨП менен Улуу Британия климаттын өзгөрүшүн биринчи планга чыгаруу жана эффективдүү эл аралык аракеттерди көрүү үчүн Борбор Азиядагы дипломаттарды, сүйлөшүүлөрдү жүргүзүүчүлөрдү жана саясатчыларды колдоп жатышат. БУУӨП жана Улуу Британия ТК-26 улуттук делегацияларынын сүйлөшүү жөндөмдүүлүгү менен негизги тармактык министрликтерди жана тышкы иштер министрликтерин колдоо жана Фергана өрөөнү үчүн жалпы кызыкчылык жараткан климаттык саясаттын негизги маселелери боюнча регионалдык кызматташтыкты жана биргелешкен позицияларды колдоо үчүн тыгыз иштешүүдө. Борбор Азия өлкөлөрү …. Климаттын өзгөрүшүнө каршы күрөштө жаштардын негизги ролун моюнга алып БУУӨП үч өлкөнүн жаштар уюмдары менен тыгыз иштешип, жаштарга климаттын өзгөрүшүнө көнүү жана азайтуу боюнча чараларды көрүүгө жана инновациялык маалымат кампаниялары аркылуу климаттын өзгөрүшүнө карата саясатты түзүүгө жаштардын катышуусун жогорулатууга мүмкүнчүлүк берди.
Долбоор улуттук кызыкдар тараптарды активдүү тартууну улантып, алардын изилдөө, саясат жана адвокаттык потенциалын өнүктүрөт. Бул улуттук билимдерди жана ноу-хауды топтоону камсыз кылат. Долбоор ошондой эле ТК-26нын алдында аракеттерди тездетет жана Париж келишимин ишке ашыруу боюнча Кыргызстан, Тажикстан жана Өзбекстандын милдеттенмелерине ылайык өкмөт тарабынан каржыланган мындан аркы иш-аракеттерге жана регионалдык кызматташууга негиз түзөт.
