Ушул аптада НАСА жетектеген эл аралык спутник миссиясы биринчи жолу дүйнөлүк океандарды, көлдөрдү жана дарыяларды комплекстүү изилдөө үчүн Түштүк Калифорниядан учурууга тийиш.
Жерди изилдөө боюнча ири долбоор Океан жана суу бетинин топографы (SWOT) деп аталган өнүккөн радар спутнигин колдонот. Ал илимпоздорго механикага жаңы жарык чачуу үчүн планетанын 70 пайызын камтыган жашоо берүүчү суюктук жөнүндө болуп көрбөгөндөй түшүнүк берүү үчүн иштелип чыккан. Ошондой эле климаттын өзгөрүшүнүн кесепеттерин изилдей алат.
Миллиардер Илон Масктын SpaceX коммерциялык компаниясына таандык жана башкарылган Falcon 9 ракетасы SWOT жүргүзүү үчүн Лос-Анжелестен 275 км (170 миль) түндүк-батышта жайгашкан Ванденберг космостук күчтөрү базасынан бейшемби күнү таңга маал орбитага учуп чыгышы керек.
Эгерде миссия план боюнча жүрсө, спутник бир нече айдын ичинде изилдөө маалыматтарын бере башташы пландалууда.
Алдыңкы микротолкундуу радар технологиясын камтыган SWOTту иштеп чыгууга дээрлик 20 жыл убакыт кетти. Окумуштуулардын пикири боюнча, ал жер шарынын 90 пайызында океандардын, көлдөрдүн, суу сактагычтардын жана дарыялардын бетинин бийиктигин жогорку тактыктагы өлчөөлөрдү чогултушу керек.
Изилдөөчүлөрдүн айтымында, планетанын радар сүрөттөрүнөн кеминде 21 күндө эки жолу чогултулган маалыматтар океандын циркуляциясынын моделдерин жакшыртат. Аба ырайын жана климатты болжолдоону бекемдейт жана кургакчылыктан жапа чеккен аймактарда тузсуз суунун тартыштыгын башкарууга жардам берет.
Миссиянын негизги максаттарынын бири — глобалдык температураны жана климаттын өзгөрүшүн азайткан табигый процессте океандар атмосфералык жылуулук менен көмүр кычкыл газын кантип сиңирип алгандыгын талдоо.
Спутник океандардагы жылуулуктун жана көмүртектин азайышы болжолдонгон майда агымдардын жана куюндардын тегерегиндеги беттин тайыз бийиктигинин өзгөрүшүн так өлчөө үчүн иштелип чыккан. Спутникти иштеп чыккан жана курган НАСАнын Реактивдүү кыймылдаткыч лабораториясынын маалыматы боюнча, SWOT муну азыркы технологиядан 10 эсе жогорураак жасай алат.
«Бул чындап эле планетанын бетиндеги дээрлик бардык сууну байкоо үчүн биринчи миссия», — деди Jet Propulsion лабораториясынын окумуштуусу Бен Хэмлингтон.
Мунун механизмин түшүнүү климат таануучуларга негизги суроого жооп берүүгө жардам берет.
«Океандар атмосферага чоң көлөмдөгү жылуулукту сиңирип алуунун ордуна кайра чыгара баштаганда жана глобалдык жылуулукту чектөөнүн ордуна тездете баштаганда кандай бурулуш болот”-деп собол таштады Вашингтондогу НАСАнын SWOT программасынын окумуштуусу Надия Виноградова Шиффер.
Тузсуз суу SWOT үчүн дагы бир негизги багыт болуп саналат. Туурасы 100 метрден (330 фут) ашык дээрлик бардык дарыялардын толук узундугун, ошондой эле 62,500 чарчы метрден (15 акр) ашуун миллиондон ашык көлдөрдү жана суу сактагычтарды байкоо үчүн жабдылган.
Үч жылдык SWOT миссиясынын жүрүшүндө Жердин суу ресурстарын кайра-кайра инвентаризациялоо изилдөөчүлөргө сезондук өзгөрүүлөр жана олуттуу аба ырайы окуялары учурунда планетанын дарыялары менен көлдөрүнүн олку-солкулугун жакшыраак көзөмөлдөөгө мүмкүндүк берет.
НАСАнын тузсуз суу SWOT илиминин жетекчиси Тамлин Павелски мындай маалыматтарды чогултуу «дүйнөдөгү суу системасынын импульсун өлчөө менен барабар экенин, ошондуктан биз анын ылдамдап баратканын жана качан жайлап жатканын көрө алабыз» деди.
Биздин Телеграм каналга катталыңыз
